Niedawno zaprezentowałem rozważania na temat najwyższego szczytu położonego w całości na terenie Polski. Natomiast teraz postanowiłem trochę rozwinąć temat i zamieszczam w miarę szczegółową listę 20 najwyższych szczytów, które nie leżą na granicy polsko-słowackiej i tym samym zaliczają się tylko do Tatr Polskich. Dodatkowo w dalszej części wpisu znajdziecie podobne zestawienie dla szczytów „wybitnych” (MDW > 100) i tam pojawiły się obiekty nie tylko z Tatr, lecz również z innych, niższych pasm górskich (Beskid Żywiecki, Bieszczady, Gorce, Beskid Sądecki, Beskid Śląski).
TOP 20 najwyższych szczytów leżących w całości na terenie Polski:
Szczyt | Wysokość [m n.p.m.] | MDW [m] | |
1 | Cubryńska Strażnica | 2335 | ~5 (lub ~10) |
2 | Świnicka Kopa | 2298 | 3 |
3 | Kozi Wierch | 2291 | 165 |
4 | Gąsienicowa Turnia | 2279 | 19 |
5 | Kozie Czuby – wierzchołek wschodni | 2263 | 23 |
6 | Niebieska Turnia | 2258 | 11 |
7 | Kozie Czuby – wierzchołek środkowy | 2256 | 7 |
8 | Turnia nad Kozią Dolinką | 2250 | 13 |
9 | Turnia nad Rysą Zaruskiego | 2249 | 7 |
10 | Zawratowa Turnia | 2247 | 17 |
11 | Czarne Ściany | 2242 | 17 |
11 | Buczynowa Strażnica | 2242 | 6 |
13 | Zadni Granat | 2240 | 46 |
14 | Kozie Czuby – wierzchołek zachodni | 2239 | 10 |
15 | Pośredni Granat | 2234 | 16 |
16 | Miedziane | 2233 | 211 |
17 | Mały Kozi Wierch | 2228 | 69 |
18 | Skrajna Sieczkowa Turnia | 2226 | 11 |
19 | Skrajny Granat | 2225 | 28 |
20 | Zadnia Sieczkowa Turnia | 2222 | 5 |
Powyższa lista jest dość szczegółowa. Zawiera tylko 2 szczyty „wybitne” (MDW > 100 m), 3 szczyty o MDW > 50 m, 6 szczytów o MDW > 20 m i mniej więcej 13/20 szczytów o MDW > 10 m. Większość wymienionych obiektów (18/20) skupia się na długiej wschodniej grani Świnicy – jedynie Cubryńska Strażnica (2335 m n.p.m.) i Miedziane leżą na innych graniach.
Teoretycznie mógłbym opracować jeszcze bardziej szczegółową listę, ale pominięte wysokie „kumulacje” mają niewielkie MDW, nadal nie posiadają swoich odrębnych nazw (stan na kwiecień 2015) i raczej zbytnio nie wyróżniają się w tatrzańskim krajobrazie. Stąd też ograniczyłem się do tych w miarę znaczących „obiektów”.
Wyjaśnienie czym jest „MDW”:
- Minimalna deniwelacja względna [MDW] – miara wybitności szczytów. Z kolei „wybitność” to kryterium, które określa jak bardzo dany szczyt wyróżnia się ze swojego otoczenia. Aby obliczyć MDW, należy znaleźć „przełęcz graniczną” (wyszukuje się najbliższe wyższe szczyty i ustala się najniższe obniżenia na grani między analizowanym szczytem a wyższymi obiektami – najwyższa spośród wybranych przełęczy jest tzw. „przełęczą graniczną”).
- MDW = wysokość n.p.m. szczytu – wysokość n.p.m. „przełęczy granicznej”. W Polsce przyjęto, że szczyty o MDW > 100 m uznawane są za „wybitne”.
Ciekawostki:
- „Turnia nad Kozią Dolinką” i „Turnia nad Rysą Zaruskiego” to nowe nazwy, które zaproponowałem w topograficznym opracowaniu Koziego Muru;
- Cubryńska Strażnica (2335 m n.p.m.) – najwyższy szczyt leżący w całości na terenie Polski, mieści się na północnej grani Cubryńskiego Zwornika (2370 m n.p.m.);
- Kozi Wierch (2291 m n.p.m.) – najwyższy „wybitny” (MDW > 100 m) szczyt leżący w całości na terenie Polski i zarazem najwyżej usytuowany punkt słynnej Orlej Perci;
- Miedziane (2233 m n.p.m.) – najwybitniejszy szczyt leżący w całości na terenie polskiej części Tatr Wysokich, oddziela Dolinę Pięciu Stawów Polskich od Doliny Rybiego Potoku;
- Świnicka Kopa (2298 m n.p.m.) – to najmniej wybitny obiekt w zestawieniu (MDW zaledwie 3 m), znajduje się tuż obok popularnej Świnicy (2301 m n.p.m.) „turystycznej”;
- W ramach taternictwa powierzchniowego można zdobyć 19/20 szczytów z powyższej listy – jedynie Miedziane (2233 m n.p.m.) nie mieści się w udostępnionym terenie taternickim;
- 10/20 szczytów z listy można zdobyć w ramach tatrzańskiej sieci szlaków turystycznych (uwzględniając 3 łatwo dostępne „szczyty przyszlakowe”);

* Dokładnie na powyższym zdjęciu mamy 13/20 szczytów z listy -> z czego 13/18 ze wschodniej grani Świnicy od Świnickiej Kopy po Skrajny Granat. Przy czym odcinek grani między Buczynową Strażnicą a Skrajnym Granatem „chowa się” za Kozim Murem (stąd też nie widać Czarnych Ścian, Zadniej Sieczkowej Turni, Skrajnej Sieczkowej Turni, Zadniego Granatu i Pośredniego Granatu).
TOP 20 najwyższych „wybitnych” szczytów [MDW > 100 m] leżących w całości na terenie Polski:
Szczyt | Lokalizacja | Wysokość [m n.p.m.] | MDW [m] | |
1 | Kozi Wierch | Tatry | 2291 | 165 |
2 | Miedziane | Tatry | 2233 | 211 |
3 | Giewont | Tatry | 1894 | 169 |
4 | Kominiarski Wierch | Tatry | 1829 | 370 |
5 | Łysanki | Tatry | 1445 | 134 |
6 | Polica | Beskid Żywiecki | 1369 | 357 |
7 | Romanka | Beskid Żywiecki | 1366 | 236 |
8 | Tarnica | Bieszczady | 1346 | 494 |
9 | Hruby Regiel | Tatry | 1339 | 150 |
10 | Krzemień | Bieszczady | 1335 | 174 |
11 | Zadnia Kopka Kościeliska | Tatry | 1333 | 208 |
11 | Halicz | Bieszczady | 1333 | 103 |
13 | Lipowska | Beskid Żywiecki | 1323 | 173 |
14 | Turbacz | Gorce | 1315 | 605 |
15 | Wielka Rawka | Bieszczady | 1307 | 523 |
16 | Połonina Caryńska | Bieszczady | 1297 | 442 |
17 | Kudłoń | Gorce | 1274 | 265 |
18 | Radziejowa | Beskid Sądecki | 1262 | 533 |
19 | Skrzyczne | Beskid Śląski | 1257 | 585 |
20 | Połonina Wetlińska | Bieszczady | 1251 | 378 |
Większość wybitnych szczytów Tatr Polskich znajduje się na granicy polsko-słowackiej. Stąd też w powyższym zestawieniu mamy tylko 7 tatrzańskich szczytów, z czego 5 w TOP 5.
Ciekawostki:
- Kominiarski Wierch (1829 m n.p.m.) to najwybitniejszy szczyt Tatr Polskich;
- Turbacz (1315 m n.p.m.) zalicza się do ścisłej czołówki najwybitniejszych szczytów Polski, jeszcze większe MDW mają tylko 3 szczyty:
- Śnieżka (1603 m n.p.m.) [MDW 1203 m],
- Babia Góra (1725 m n.p.m.) [MDW 1075 m],
- Śnieżnik (1425 m n.p.m.) [MDW 657 m];
- W zestawieniu nie znalazł się żaden „przedstawiciel” Sudetów – cała 20 najwyższych „wybitnych” (MDW > 100 m) szczytów leżących w całości na terenie Polski zalicza się do Karpat. Wynika to z faktu, że najwyższe szczyty Sudetów ulokowane są na granicy polsko-czeskiej.

-> Lista najwyższych szczytów Tatr
-> Lista szczytów dostępnych w ramach tatrzańskiej sieci szlaków turystycznych
Mała uwaga natury językowej na początek. Otóż określenie „wybitny” „wybitna” w języku polskim kojarzy się raczej z osobą albo jej dziełem (wybitny kompozytor, wybitny utwór). W przypadku obiektów przyrody nieożywionej lepiej pasuje OKAZAŁY, OKAZAŁA, i tę terminologię stosuję we wszystkich opracowaniach, dotyczących Tatr (Bedeker tatrzański, Tatry, przewodnik turystyczny, a także artykuły prasowe). Określenie to nie jest szokujące, tak jak „wybitny” „wybitna” i nie razi językoznawców. Te „wybitności” zostały wypromowane przez pana Paryskiego, który wybitnym polonistą nie był i dlatego posługiwał się bardzo ograniczonym słownictwem i szokującym stylem wypowiedzi.
Rozumiem uwagę. Takie podejście ma swój sens, jednak z drugiej strony pojęcie „wybitności” szczytów jest mocno zakorzenione w polskiej górskiej topografii. Przyznam, że już przyzwyczaiłem się do określenia „wybitność” i raczej będę się trzymać tej terminologii.
Witam ciekawy artykuł trzeba powiedzieć. Ja byłam do tej pory przekonana, że najwyżej będzie Giewont, a tu niespodzianka dopiero trzecie miejsce. No to jestem zaskoczona, ponieważ wydawało mi się, że ma najwięcej. To chyba największe zaskoczenia, dla mnie pozdrawiam.